april-nws

PALMEZEL

In het Rijksmuseum Twenthe bevindt zich dit prachtige oude houten beeld van Jezus op een ezeltje met wieltjes. Het werd in de middeleeuwen meegevoerd in de Palmpaasprocessies waarbij op palmzondag de intocht van Jezus in Jeruzalem werd gevierd.
Bijbelkenners onder ons weten dat Jezus toen ze naar Jeruzalem gingen aan twee van zijn volgers de opdracht gaf een ezelin te organiseren waarop hij bij het binnengaan van de stad plaats wilde nemen. Dus niet als een koning hoog te paard maar als een nederige dienaar. Hij werd door de inwoners der stad jubelend ontvangen waarbij men kleding en palmtakken op de weg legde.
Al sinds de vierde eeuw werd deze intocht door de christenen nagespeeld, het eerst in Jeruzalem zelf, daarna verspreidde het gebruik zich over Europa. In eerste instantie reed in de processie een echte ezel met daarop een priester mee, maar dit werd later vervangen door een houten exemplaar dat werd meegedragen of zoals bij dit exemplaar, op wieltjes werd voortgetrokken.
De uit de 14e eeuw stammende palmezel in het Rijksmuseum komt niet uit Twente maar uit Duitsland. Ook in Nederland kende men deze processies in ieder geval in Amsterdam en Utrecht maar ook in Oldenzaal. Ze werden echter met de komst van de reformatie verboden en afgeschaft. De protestanten vonden het maar niks en oneerbiedig tegenover Jezus. Vooral Erasmus sprak zich er laatdunkend over uit. In de processies in het zuiden werden net als in Jeruzalem palmtakken meegedragen waarmee uit vreugde werd gezwaaid vandaar de naam Palmzondag. In onze streken gebruikte men takken van de gagel, buxus of dennengroen dat we ook op de Palmpasens voor de kinderen terugvinden. Men vermoedt dan ook dat de Palmpasenoptochten van de kinderen een mengeling zijn van de processies en een oeroud Germaans vruchtbaarheidsfeest..
Rond 1955 werden de Palmpaasprocessies en de ezels in katholieke streken in ere hersteld en als we deskundige Adriaan Buter mogen geloven, en waarom zouden we dat niet, werd in de wijk Dolphia al in 1938 een palmezel meegedragen…. Voor zover ik weet, rijdt de palmezel nog maar in enkele optochten mee. Alleen in het Belgische Hoegaarden is het gebruik nog in haar volle glorie te zien.
Ook Enschede kende twee paasprocessies waarover ik in voorgaande jaren al eens heb geschreven.
Op Goede Vrijdag werd de eerste genaamd de “Kruisgang” gehouden die twee uur duurde, waarbij onderweg werd gebeden en die begon en eindigde in de Grote Kerk op de Markt. Op Paasmaandag was er de kortere en minder ingetogen “Emmausgang” die eindigde op de Paasweide bij het Schreurserve waar kramen stonden met etenswaren en spelletjes werden gedaan. Het was de voorloper van onze Paaskermis…
Beide routes zijn bekend en voor de liefhebbers en degenen die zo’n oude rondgang zelf nog eens willen maken, zal ik ze hier op verzoek nog wel een keer plaatsen……..

Paasweidekermis op Volkspark (Tubantia 1928)

ZAANSE MAYONAISE

Weten we het nog, de verjaardagen in de jaren vijftig?

Moeder bakte een cake voor bij de koffie en maakte bowl voor de dames, vader zorgde voor een flesje jonge jenever voor de mannen, wij kregen ranja met snoep. Op tafel stond een glas met daarin wat sigaren en sigaretten......
Het favoriete hapje bij de borrel was naast een plakje leverworst of harde metworst een toastje met daarop een schijfje ei en een toefje mayonaise.....
Voor bijna honderd procent zeker kwam die mayonaise uit de beige gekleurde tube met rode dop van ZAANSE MAYONAISE die bekend stond om haar lekkere smaak en uitstekende kwaliteit.

Als we zin hadden mochten we moeder helpen bij de toastjes. Met een eiersnijder werden hard gekookte eieren in plakjes gesneden en op het toastje gelegd waarna moeder zelf er het toefje mayonaise op deed want wij waren er vaak te gul mee. Als beloning mocht je alvast een toastje voor jezelf maken van het topje en het kontje van het ei waar geen geel in zat....

Zaanse Mayonaise is een product van het in 1929 opgerichte bedrijf Van Wijngaarden BV uit Wormerveer dat handelde in plantaardige olie voor huishoudelijk gebruik. In de vijftiger jaren begon men met het ontwikkelen van een recept voor en het produceren van mayonaise van hoge kwaliteit. De naam mayonaise moest in die tijd aan hoge eisen voldoen. Er moest minstens 80% vet en 6% eigeel in verwerkt zijn. Wat we nu bij de patat in een cafetaria krijgen heeft dat niet en mag dus geen mayonaise heten maar fritessaus.. Van Wijngaarden wist door middel van een unieke combinatie van mosterd, azijn en kruiden een volle romige smaak te krijgen met een fris zuurtje. Zaanse mayonaise vindt nog altijd grote aftrek want het authentieke recept wordt nog altijd gebruikt terwijl ook te tubes nauwelijks van uiterlijk zijn veranderd.

DE BOAKN’S BRAANDT…

’t Duustert en de boakn’s braandt
Rook drif oaver stad en laand.
’n Braandloch hangt ok in de wiek
en as ik oet mien dakraam kiek,
zee’k dat ‘n Es oranje kleurt
zoas’ t op earst’n Poasdag heurt.
’t Oale dat in ‘t veur verdwient,
’t nieje keump noe de sun mear schient
Ik dreenk ’n glas, nèm nog ’n ei,
nog efkes en dan is ‘t wear mei…

Stendermolen - Usseler Es

KLACHT VAN 'N OALE MÖL

Ik zin ‘ne oale Stenderkast,
‘k heb eam gin wiek’n meer.
Noe stoa ‘k hier in mien blote bast,
ie snapt wa da’ k mie slim geneer.

Mien wiek’n ligg'n in ‘n lapp’nmaand,
omdat bruunrot was constateerd.
‘k stoa hier vleugellam in ’t akkerlaand.
en hop dat de boel snel wod’ repareerd.

'k Stoa hier mear te kiek op hoge poot’n,
veul mie danig in mien wiek geschoot’n,
‘k veul mie zo onmeunig bloot.
De mulder zegt; ’t kump all’moal weer good,
kop op mien jong, ’t kump all’moal wa good,
veurdaj’ ’t weet, et wie weer roggebrood.

Verlangend kiek ik oet noar Molendag,
misschien dreaj’ ‘k dan weer lustig mee.
Bin zo blie da'k oe vandaag nog efkes zag,
Do van mie de vriend'lijke groot’n,
an al oen klasgenoot’n ,
van 't Steemven in Enschede…

Medio 2019 is bij een grondige inspectie van de Monumentenwacht geconstateerd dat het hout van de oplangers ernstig was aangetast door bruinrot en wel zodanig dat er gaten in vielen bij de bevestigingspunten.
Voor het bestuur van de Stichting was dit de reden om, hoe spijtig het ook voor de molenaars, de molen aan de ketting te leggen en actie te ondernemen om molenmakers een offerte te laten maken. Door ervaring weten we dat het verstandig is om meerdere offertes naast elkaar te leggen en daarbij niet alleen te kijken naar het financiële plaatje, maar ook de beoordeling en kijk van de molenmaker met betrekking tot onze eigen conclusies.
We hebben besloten om in zee te gaan met Roald Hans, een molenmaker uit Vriezenveen, die links en rechts al de sporen verdiend heeft.
Hij gaat de restauratie uitvoeren en is na de bouwvakvakantie met de werkzaamhedenbegonnendoor beide wiekenuit de askop te tillen. De roeden bestaan uit 3 stukken, een ijzeren middenstuk, de zgn. borstroede en 2 houten oplangers. Eerst worden de oplangers verwijderd en daarna de borstroede. De houten oplangers moeten vervangen worden. De borstroeden worden op het molenerf gelegd, geïnspecteerd op roestvorming en behandeld. Dat gebeurde in eigen beheer.
In oktober 2019 werd het wiekenkruis weer geplaatst worden en zal molen er weer florissant bij staan. De molenaars moeten ervoor te zorgen dat de molen wel blijft draaien. Stilstand betekent achteruitgang en achteruitgang leidt tot verval.
Om een molen draaiend te houden zijn we dus geheel afhankelijk van de molenaar die dit op vrijwillige basis doet.

Infobord bij Wissinks Stendermolen - Helmerstraat, Usseler Es

Erve Wissink met rechts toegang tot stendermolen - Usseler Es

UIT DE KRANT VAN 1977

Hoewel het al minder werd waren er in de jaren zeventig in onze buurt nog behoorlijk wat kleine winkeltjes te vinden die de concurrentie met de grootgrutters aandurfden.
Zo zien we hier een trotse Jan Dekker voor zijn zaak in rookartikelen waar je ook allerlei snoep kon kopen gelegen op de hoek van de Dr. P van Hoekstraat en de Zaaierstraat. Er werd in die tijd nog volop gerookt en snoep ging er bij de jeugd ook wel in. Toch zal het geen vetpot zijn geweest want terwijl zijn vrouw de winkel dreef, werkte Dekker zelf nog bij Dagblad Tubantia....
In het pand zat eerder groenteboer Dijkstra

UITSLAG RAADPLAATJE MAART

Waar blijft de tijd!

Al meer dan 55 jaar zijn dit torentje en de bijbehorende kerk gesloopt en vervangen door nieuwbouw.
Toch wisten negen inzenders nog dat het hier ging om de St Janskerk aan de Haaksbergerstraat.
De kerk werd in 1921 in gebruik genomen en was bestemd voor de bewoners van het tegenoverliggende Pathmos en omstreken maar ook voor alle katholieken uit Usselo, Boekelo en Broekheurne. Het klokje in de toren was in de wijde omtrek te horen. Ook in de Frederikastraat waar Gerrit het zondagsmorgens vroeg in bed al hoorde luiden. Het gevolg was ook te horen. Er woonde in de straat een groot katholiek uit tien personen bestaand gezin.. Even nadat de klok hen ter kerke had opgeroepen marcheerden ze als een peloton soldaten onder Gerrits slaapkamer langs. Vader en de oudste dochter die de overleden moeder verving voorop, daarachter de acht jongens....

In 1967 werd deze kerk wegens bouwvalligheid afgebroken en door de huidige St Jan.
Na de oorlog verrezen in bijna alle nieuwbouwwijken van Enschede katholieke kerken. In de loop van de jaren zijn ze ook allemaal weer gesloopt of verkocht. De St. Jan hield stand en behoort met de St. Josef aan de Oldenzaalsestraat en de St. Jacobus op de Markt de enig overgebleven katholieke kerken in de stad....

De uit de loting tevoorschijn gekomen winnaar krijgt een hele kilo paaseitjes cadeau om uit te delen, te verstoppen voor de klein kinderen of zelf met smaak te nuttigen....