BURG BENTHEIM
Bij een vorige
gelegenheid vertelde ik
iets over mijn
uitstapjes met vader
naar de
Haarmühle.
Er is nog een fraai oord
in “de Pruus” dat veel
Enschedeërs trok en
trekt en dat is de
eeuwen oude geheel uit
het plaatselijke
zandsteen opgetrokken
burcht van Bentheim. We
zijn niet de enigen. Al
in de 17e eeuw kwamen
bekende kunstschilders
als Jacob van Ruisdael
naar hier om de
indrukwekkende burcht op
het doek vast te
leggen…. ( zie foto)
Ook mijn eerste
kennismaking met het
machtige bouwwerk, was
overweldigend.
Ik zal een jaar of
acht-negen zijn geweest
toen het eindelijk zover
was. Vader had een
jeugdvriend met wiens
gezin we regelmatig
omgingen. Oom Wim en
tante Gerda hadden een
dochter Jenny van mijn
leeftijd die net als ik
van tekenen,
geschiedenis en oude
(sterke) verhalen hield.
Daaraan was bij onze
vaders geen gebrek. Zo
vertelden ze over hun
eerste uitstapje als
jongens met de trein
vanaf Station Noord naar
Bentheim en hun
belevenissen daar in en
rond de burcht. Jenny en
ik dwongen de belofte af
dat we er samen ook een
keer naar toe zouden
gaan. Nu was dat zonder
veel lichamelijke
inspanning fietsend niet
makkelijk terwijl de
mogelijkheid om met bus
en trein te gaan op
zondag teveel tijd in
beslag zou nemen. Maar
de voorzienigheid kwam
ons te hulp. Oom Wim en
tante Gerda besloten een
Solex aan te schaffen,
een luxe in die tijd die
mijn ouders zich niet
konden veroorloven
terwijl moeder al geen
held op de fiets was,
laat staan op zo’n snel
pleariezer…
Dus op een mooie zondag
togen mijn ouders en ik
in alle vroegte naar het
huis van oom Wim om
vandaar per Solex naar
Bentheim te reizen.
Vader nam de Solex van
tante Gerda en Jenny en
ik namen plaats op een
met een kussentje
opgevulde bagagedrager
met onze voeten
voorzichtig in de
fietstassen want die
boden ook plaats aan
broodjes en fruit voor
onderweg….De moeders
bleven achter voor
koffieleut en
vrouwenzaken.
Het was een prachtige
rit die ons via
Oldenzaal, het golvende
landschap rond de Lutte
en Gildehaus naar ons
doel voerde. Aan de
grens moesten vader en
oom Wim hun paspoorten
laten zien, maar
gelukkig hadden ze niets
op hun kerfstok en
tuften we vrolijk de
Pruus binnen waar ons
meteen opviel dat de
huizen kleine ramen
hadden en een puntdak.
In Gildehaus
genoten we van
het prachtige uitzicht
bij de molen waar om de
wind goed op te vangen
de bomen waren gerooid
en vanwaar we heel in de
verte de
schoorsteenpijpen van
onze geboortestad konden
zien. Om er te komen
moesten we trouwens bij
de steile hellingen in
het dorp wel van de
Solex af want die kon
het daar niet trekken.
Geen nood, dat hoorde
bij het avontuur. Na
Gildehaus volgden we de
weg naar Bentheim waar
we om een bocht komend
ineens zicht kregen op
de hoog op de rots
gelegen burcht. We
stapten even af om het
prachtige beeld in ons
op te nemen. Het zal de
plek zijn geweest waar
ook Ruisdael heeft
gestaan om z’n eerste
schetsen te maken.
Eenmaal bij de burcht
aangekomen, wilden oom
Wim en vader eerst even
in het café Alter
Bismarck voor de poort
van het kasteel wat
drinken, maar Jenny en
ik waren zo ongeduldig
dat er werd besloten
onze dorst na het bezoek
aan het van dichtbij nog
reusachtiger bouwwerk te
lessen. Tegenwoordig is
er een museum, dat was
er in die tijd nog niet
en je mocht alleen de
verdedigingswerken met
de zware ijzeren
kanonnen bezichtigen en
de enorme Pulverturm
(kruittoren) beklimmen.
Het uitzicht bovenop de
Turm was overrompelend,
vader wees ons de toren
van de Plechelmus in
Oldenzaal die in de
verte boven de
boomkruinen uitstak.
We gingen in onze
fantasie terug in de
tijd waanden ons ridder
en jonkvrouw…
Al in 1020 was er sprake
van een Burg Bentheim
die op de hoge rots
gelegen de toegang tot
het gebied Rheine en
Lingen moest bewaken.
Dat was een moerassig
veengebied met maar
enkele begaanbare wegen
zodat men vanuit het
kasteel de eventuele
vijand altijd kon zien
naderen. De burcht is in
de loop der eeuwen door
de graven van Bentheim
diverse
keren
verstevigd en
uitgebreid.
De reusachtige vierkante Pulverturm met zijn vijf
meter dikke muren werd
rond 1515,
gebouwd
tijdens het bewind van
graaf Everwijn II,
bijgenaamd; de Rijke en
Wijze.
We daalden de stenen
trappen van de
Pulverturm weer af toen
vader ons wees op een
stapel oude kranten die
er in een hoek lag. We
hadden ze op de heenweg
wel gezien maar er geen
aandacht aan geschonken.
Onze vaders hadden het
spannendste tot het
laatste bewaard. Bij de
stapel kranten zagen we
nu een vierkant gat met
een rooster. Je kon er
niets in zien. Vader
rolde een krant op en
stak die met een lucifer
aan en duwde de
brandende krant door de
spijlen. Al brandend
dwarrelde de fakkel de
diepte in waar hij pas
naar geruime tijd op de
bodem belandde en
doofde. Wat was dat?
Everwijn II was niet
alleen een wijze maar
ook een wrede heerser.
Wat we zagen was een
twaalf meter diepe
kerker zonder verdere
uitgang dan alleen het
luik. Gestraften werden
met een touw neergelaten
en kregen het spaarzame
voedsel ook zo
aangereikt. Wie eenmaal
in de duistere cel zat,
werd waanzinnig of
stierf een jammerlijke
dood. We waren diep
onder de indruk en er
moesten natuurlijk nog
een paar brandende
kranten naar beneden.
Oom Wim vertelde dat het
maar een haar (lontje)
had gescheeld of het
leger van Napoleon had
de hele burcht
opgeblazen. De lont ging
onderweg uit doordat hij
werd afgeklemd door een
dichtgeslagen deur.
De
smeekbeden daarna van de Bentheimer bevolking om
hun kasteel te sparen,
deden generaal van Damme
met de hand over zijn
hart strijken.
Op het terras van de
Alter Bismarck namen de
vaders onder een halve
liter Rolinck en wij
genietend van
Sprudelwasser onze
belevenissen nog eens
door waarna we de
terugtocht aanvaarden
die me langer duurde dan
de weg er naar toe.
Dat
kwam natuurlijk omdat we
onze moeders graag
verslag wilden
uitbrengen van ons
avontuur……. Jenny en ik
hebben nadien nog veel
museale tekeningen van
de burcht gemaakt die
helaas verloren zijn
gegaan…..
Natuurlijk ben ik er
vaker en ook onlangs nog
geweest. De burcht is
nog altijd imposant en
de koffie en het bier
smaken bij Alter
Bismarck nog steeds goed
maar die allereerste
overweldigende indruk
die het, mede door de
Solexrit, destijds op
mij maakte, heb ik nooit
meer ervaren…..
