HAGIOSCOOP

 

 

 




achterzijde van de Grote Kerk op de Markt..
 

 





Toen mijn vrouw onlangs een rondje langs de modewinkels maakte, deed ik hetzelfde om de Grote Kerk op de Markt. Eigenlijk was ik naar wat anders op zoek, maar aan de achterzijde van de kerk deed ik opeens een ontdekking; ook Enschede heeft een HAGIOSCOOP, een klein kerkraam dicht bij de grond, zonder glas maar met een paar ijzeren of houten spijlen dat uitzicht gaf op het altaar. Door dit raampje, nu dichtgemetseld, konden in vroeger tijden mensen die niet in de kerk toegelaten werden toch de heilige mis volgen. Dit gold voornamelijk voor leprozen, ook wel melaatsen genoemd waardoor men ook wel sprak van een leprozenvenster.
Ook Enschede is in het verleden door diverse epidemieën getroffen. De pest, cholera en tyfus braken regelmatig uit waardoor soms 30 tot 50% van de bevolking overleed. Was het met de pest en cholera al snel met je afgelopen, met lepra bleef je wel in leven maar werden je ledematen ernstig verminkt en het was besmettelijk. Men zag dit als teken van bezetenheid door de duivel of als straf van god voor een te losbandig leven. Hierdoor was men onrein en mocht de kerk niet meer in.
Het liefst verbande men de leprozen buiten de stadsmuren. Wie wel eens op Kreta is geweest, weet dat het eilandje Spinalonga zo’n verbanningoord was en ook de grote steden hadden vaak buiten de poort een leprozenhuis. Ze werden soms wel toegelaten tot de stad om bijvoorbeeld te bedelen of de mis via de hagioscoop te volgen maar moesten dan een bel als waarschuwing dragen zodat men tijdig een straatje om kon gaan om een confrontatie te voorkomen...



HAGIOSCOOP

De koster sluit de kerkepoort....
Het klokgelui verstomt.
Men luistert binnen naar Gods woord
dat van het altaar komt.


Daar kruipt geheel gehuld in lompen,
een weerzinwekkende figuur.
Handen en voeten zijn slechts stompen.
Ze zoekt wat houvast bij de muur.

Dan knielt ze bij het kleine raam,
dat naast de poort is aangebracht.
Ze vouwt haar knokkels vroom te saam
en prevelt haar gebeden zacht.

Nu kijkt ze door het raam naar binnen,
waar 't altaar zichtbaar is
en luistert naar Latijnse zinnen,
behorend bij de heil'ge mis.

Ze staat bekend als de Leproze.
Het volk is bang voor haar gebrek.
Ze is bezeten door het boze.
Voor haar is in de kerk geen plek........



 

 




Achterzijde van de kerk met nog net zichtbaar de Hagioscoop..