FIEN HEIDEN
In 1947 besloten mijn ouders lid te worden van
de AVVL (Arbeiders Vereniging Voor
Lijkverbranding) omdat ze na hun overlijden
gecremeerd wilden worden. Dat was voor die tijd
een hele stap want officieel was het nog bij wet
verboden maar werd onder strikte voorwaarden
gedoogd. Men diende een eigenhandig geschreven
en getekend codicil te overleggen(zie foto) en
twee artsen moesten de doodsoorzaak vast hebben
gesteld. In 1914 vond de eerste Nederlandse
crematie plaats in Westerveld bij Velzen waar
het enige crematorium stond. Pas in 1955 werd
het tweede te Dieren in gebruik genomen.
Dat
crematie pas in 1968 met begraven gelijk werd
gesteld, lag vooral aan de kerken die fel tegen
waren… Ook in onze straat was het besluit van
mijn ouders niet onopgemerkt gebleven en vooral
vanuit rooms katholieke kring kregen we nogal
eens kritiek. Nu waren er in onze straat niet
zoveel R.K. gezinnen maar de gezinnen die er
waren, waren met veel. Wanneer men op
zondagmorgen gezamenlijk naar de vroege mis
ging, klonk het of er een peloton infanterie
onder mijn slaapkamerraam richting St. Jan
marcheerde. Dat er daar over ons werd gepraat
merkte ik tijdens ruzies met de kinderen uit de
buurt waarbij we wel eens werden uitgemaakt voor
heidenen die op de brandstapel moesten boeten,
hetgeen kinderen van die leeftijd natuurlijk
niet zelf bedacht hadden en de onwetendheid van
de ouders aantoonde. Vader vond het wel grappig
en zei dat we dan wel “fien” heiden waren. Ik
was in die tijd bevriend met een jongen om de
hoek die ook tot een van die streng katholieke
gezinnen behoorde. Ik kwam er wel eens thuis en
was onder de indruk van de heiligenbeelden die
in de kamer op een plankje aan de muur stonden.
Het bijzondere eraan was dat ze bij hun
achterhoofd waren voorzien van een lichtje ter
grote van een fietslampje dat als het brandde
een aureool van heiligheid verspreidde. Ook de
vader van mijn vriendje wees mij er op ernstige
toon op dat wij ons verlaagden tot heidenen van
2000 jaar geleden en hij voegde er dreigend aan
toe dat ik zo nooit in de hemel kwam. Nu had
mijn vader daar een aardig antwoord op dat ik,
wijsneus die ik toen was, brutaal na praatte.
“Ie denkt toch al umdat wie nich noar de kerk
goat dat wie in de hel komt en noe bint wie de
duvel mooi te rap en te slim of.”Het gezicht van
de buurman verstrakte en hij hapte, rood
aanlopend, naar adem. “D’r oet ie en ie komt d’r
hier nich meer in!” Ik schrok hevig en maakte me
via de voordeur haastig uit de voeten. Dat het
geen geintje was, besefte ik maar al te goed
want hij had ook niet geschroomd zijn oudste
zoon die enigszins uit de pas liep in overleg
met meneer pastoor enige jaren ter bijschaving
naar de paters te sturen. Erg vond ik het niet.
Spelen deed je toen voor 95% op straat en van de
heiligen met hun lampjes was het nieuwe wel af…
Mijn ouders schudden alleen maar hun hoofd. Ze
waren tevreden met hun besluit en zo waren we
met z’n drieën voor fl.2,27 per maand verzekerd
van een verzorgd en vooral warm afscheid
compleet met koffie en cake voor de genodigden..
Dit alles speelde zich nog maar zestig jaar
geleden af…. Maar zie, inmiddels verrijzen er
overal crematoria terwijl steeds meer R.K.
kerken sluiten of worden gesloopt. Meer dan 63%
van de 159.000 Enschedeërs laat zich na het
overlijden cremeren terwijl ik onlangs las dat
er in de hele stad van het eens zo machtige R.K.
bolwerk nog maar 500 echt praktiserende
gelovigen over zijn……
Hoe grondig kan onze samenleving binnen de duur
van een mensenleven veranderen……
