Uit het verleden van Enschede en de omliggende buurtschappen zijn veel officiële gebeurtenissen beschreven. Oorlogen, rampen, hoge heren, politieke en industriële ontwikkelingen enz.
Maar in de schaduw hiervan komt men zo af en toe (mangs) ook verhalen tegen over het gewone volk. Een prachtig voorbeeld hiervan is het lot van Berendina Hertgers.
We gaan daarvoor terug naar het jaar des Heeren 1748.
Ons land was sinds 1741 verwikkeld in de Oostenrijkse- Successie- Oorlog. Deze speelde zich voor het grootste deel af op het grondgebied van het huidige België dat toen bij Oostenrijk hoorde.
Frankrijk was een machtige vijand en ons land kreeg hulp van Hannover dat zijn huursoldaten, de beruchte Brunswicker blauwrokken, via Twente naar het slagveld stuurde. Dat hield in dat aan veel van deze doortrekkende troepen in de Twentse dorpen en steden inkwartiering moest worden verleend. Natuurlijk zochten deze soldaten vermaak en vertier in de herbergen en daar deed de 24 jarige Berendina vol overgave aan mee. Zo zelfs dat er kwaad van gesproken werd en menigeen haar gedrag als zedeloos bestempelde. De gevolgen konden niet uitblijven en Berendina die als melkmeid op een boerderij in Boekelo werkte, raakte zwanger van een soldaat die niet met haar wilde trouwen. Ze wist dit verborgen te houden totdat de boerin op 6 oktober ’s morgens vroeg een dood kindje in de bedstede van Berendina aantrof. Het had een indrukt schedeltje en al snel werd Berendia beschuldigd van kindermoord……
Ze ontkende heftig en beweerde dat het kindje dood was geboren, maar wegens haar lichtzinnig en vrijpostig gedrag en het geheimhouden van haar zwangerschap werd ze door de vooringenomen en in zedenzaken zeer strenge magistraten die vaak de bijbel als grondslag namen, tot de wurgpaal veroordeeld. De doodstraf werd in die dagen voltrokken in Oldenzaal en Berendina werd in afwachting van de terechtstelling opgesloten in de kelder van het Oldenzaalse stadhuis.
Op 21 december 1748 was het zover. De veroordeelde melkmeid werd op een open wagen gehesen waar dominee Strik uit Enschede naast haar plaats nam om haar in haar laatste momenten te bij te staan. De wagen werd door een aantal Nederlandse soldaten begeleid om wanordelijkheden te voorkomen want meestal nam het volk een voorschot op de straf door de misdadiger met van alles en nog wat te bekogelen en uit te schelden …
Nu echter was het anders. De Oldenzaalse bevolking vond de doodstraf veel te zwaar voor zo’n jonge vrouw en protesteerde luid. Ook de Hannoverse soldaten waarmee Berendina zo goed bevriend was geraakt, waren verontwaardigd en besloten in te grijpen.
Toen de wagen bijna het galgenveld waar de doodskist al klaar stond, had bereikt, viel een groep van zo’n twintig soldaten de stoet des doods aan. De Nederlandse soldaten werden ontwapend en in bedwang gehouden terwijl anderen Berendina bevrijden. Een van de soldaten zette haar voor zich op zijn paard en reed spoorslags met haar naar grensovergang de Poppe waar ze eenmaal in Duitsland spoorloos verdwenen.
De verontwaardigde overheid loofde nog wel een premie uit voor degene die haar terug zou brengen maar dat leverde niets op. De soldaten die mee hadden geholpen aan de vlucht kregen een disciplinaire straf. Nooit werd meer iets van Berendina vernomen, maar het gerucht gaat dat het goed voor haar is afgelopen. Ze zou er, ver weg van Boekelo, de liefde en een nieuw leven hebben gevonden.
Deze gebeurtenis was voor de autoriteiten in 1775 aanleiding om bij de terechtstelling van de beruchte misdadiger Huttenkloas extra maatregelen te nemen om een herhaling te voorkomen…
Ik heb ze niet gelezen of gezien maar er zouden een film en een roman over Berendina bestaan……