OKTOBERNIEUWS  2019
 

 

 





BERGEN BEKLIMMEN....  

Nu we op oudere leeftijd zijn hoeven we niet perse de Kilimanjaro nog te beklimmen. Met een prachtige herfstwandeling door bos, heide of over de heuvels kunnen we ook weer volop genieten van de natuur die zich in deze tijd van het jaar op  haar mooist laat zien.
In elk geval maken we met zo’n wandeling onze oude botten en spieren een beetje los en ondertussen zingen we natuurlijk de liedjes die we nog van vroeger kennen..

Hopelijk kennen jullie dit lied ook nog, hoewel de wijs wel iets verschilt met hoe we het vroeger hebben geleerd…

Luister en zing het mee bij;
 "NOSTALGIE" 
 


 

 




HAZENOREN  

Wanneer we, komend vanaf Usselo of Intratuin, via de Haaksbergerstraat Enschede binnenrijden, passeren we een opmerkelijke rotonde met twee reusachtige hazen- of konijnenoren. Over smaak valt niet te twisten, maar ik word er altijd vrolijk van want ze zijn ludiek en speels en geven me een gevoel van thuiskomen want ik ben in die buurt geboren en opgegroeid.

                

De oren zijn gecreëerd door de Enschede kunstenares Helga Kock am Brink van wie meer mooie kunstwerken in de regio te vinden zijn waar je niet voor naar een museum hoeft, zoals “de Zielendraagster” op het Boerenkerkhof aan de Deurningerstraat.
Ondanks dat ik er blij van word, wist ik tot voor kort niet wat Helga met de oren bedoelde. Ik kwam hooguit tot de frivole gedachte dat het een verkapte reclame was voor seksclub “het Haasje” even verderop richting Haaksbergen.
De oren beelden het protest uit van de natuur tegen de door de gemeente geplande bebouwing van de Usseler Es. Steeds meer worden bloemen, insecten en vogels verjaagd uit hun vertrouwde omgeving en ook voor de meesten van ons zou het asfalteren van de unieke Es een daad van gebrek aan historisch besef zijn. Gelukkig is het voorlopig even van de baan, we moeten echter alert blijven…
Ook de boeren van de Es wordt gevraagd niet alleen nog mais en gecultiveerd gras te verbouwen, maar ook weer hier en daar veldjes met oude graangewassen aan te leggen zodat de korenbloem en de klaproos weer een kans krijgen en insecten en vogels worden aangetrokken.
Er is nog een reden waarom de oren mij ontroeren. In mijn kindertijd toen het kruispunt nog buiten de bebouwde kom in het boerenland lag en de wijken Stadsveld en Boswinkel nog in de planning zaten, stak hier het treintje van de gemeentereiniging komend van de vuilnisbelt aan de Poolmansweg met het afval van de stad de Haaksbergerstraat over. Geen spoorbomen of knipperlichten maar een van de beide machinisten die zwaaiend met een rode vlag het verkeer tegen hield. Het treintje passeerde stapvoets het kruispunt en als het laatste wagonnetje de straat over was, liep de man met de vlag terug naar het locomotiefje en zette men de vaart er weer in. Dit was het moment waarop wij gewacht hadden, we sprongen op een van de laatste wagentjes en als we niet ontdekt werden en met gevloek verjaagd, reden we, ondanks de stank, kilometers mee richting het Usselerveen waar het vuilnis als compost werd gebruikt bij het ontginnen van de woeste heidegronden. Dat we het hele eind terug moesten lopen, was geen bezwaar er was onderweg altijd wel wat te beleven.
Ach ja, al die herinneringen…alweer bijna 65 jaar geleden..
Ik heb het in een rijmpje proberen vast te leggen dat ik onlangs aan Helga voor haar verjaardag heb opgedragen:


 






HAZENOREN


De buurt waar ik ben geboren,
is veranderd, naar ik vrees.
Er ging veel boerenland verloren
en het buurtcafé werd een Chinees.



Ooit reed er een vuilnistreintje
met het afval van de stad.
Nu ligt daar een aardig pleintje,
een rotonde noemt men dat.


Een plein met twee enorme oren
van een haas of een konijn.
Zo laat de natuur zich horen
en waarschuwt ons alert te zijn.


Ze vragen de gemeente; luister

ook naar wat de burger zegt
en niet gedwee naar ‘t zoet gefluister
van wie in stenen en beton belegt.


Denk aan insecten, vogels, bloemen
en hoe mooi de Es eens was.
Laat ze weer zingen, bloeien, zoemen,
zaai niet enkel mais of gras.


Toen ik de oren laatst passeerde,
remde ik toch even flink
om stil te staan bij wie ze creëerde,
Dank je, Helga Kock am Brink




 

 




PETJE PITAMIENTJE...   

 
Ach ja, met vertedering keken we vroeger op tv naar deze pindakaasreclame....   Weten we het nog?
Maar kennen we ook de slogan nog waarmee hij het product vanuit de ether door de huiskamer slingerde? 

 










 

 




DE VREDE

De moderne windmolens zijn voortdurend in het nieuws. Ze zijn nodig voor de levering van schone energie maar niemand wil ze in zijn of haar achtertuin? Aan de andere kant zijn we dol op de nog overgebleven oude windmolens die kunnen rekenen op onze sympathie en steun.
Die oude wind- en watermolens kunnen beschouwd worden als de eerste niet door man of paardenkracht aangedreven machines. Men zette wind en waterkracht door wieken of een rad met schoepen via ingenieuze houten tandwielen om in energie om koren te malen, olie te slaan, hout te zagen of water uit de polders te pompen teneinde de voeten droog te houden.
Het bezit van een wind en watermolens was niet voor iedereen weggelegd. Al vroeg zagen adel, geestelijkheid (kloosters) en overheid in dat hier geld mee te verdienen was en kwam er een wet die bepaalde dat alleen zij wind- en waterrechten hadden… De eerste wind- en watermolens in Twente verschenen in de dertiende eeuw……
De oudste twee Enschedese molens, de Zuidmolen en de Noordmolen waren dan ook echte stadsmolens die vielen onder het gezag van het stadsbestuur. Iedereen die binnen de stad iets te malen had, moest dit via deze molens laten doen.
De Franse revolutie maakte een einde aan dit soort privileges en we zien daarna dat ook particulieren molens bouwen en de concurrentie aangaan.
In 1802 doet boer Wissink in Usselo dat. Ongeveer even oud is de Lonnekermolen ook wel Demmersmolen genoemd. Het zijn de enige twee overgebleven molens binnen de gemeente.
De jongste Enschedese molen die helaas ook verdwenen is stond dicht bij ons in de buurt in Usselo.
Hieronder zijn verhaal...

 





MOLEN "DE VREDE" IN USSELO


Werden de anderen allemaal in de 18e en 19e eeuw gebouwd, deze was van 1918.
Terwijl de Wissinks möl in die tijd werkloos stond te verpieteren en gelukkig in 1921 door van Heek van de sloop werd gered en in het Buurserzand belandde en de Boekelose molen in 1918 door de bliksem werd verwoest, sprong H.J. Asveld in de ontstane leemte in dit deel van de gemeente en bouwde aan de Geerdinkzijde van de Usseleres, uit onderdelen van molens uit Losser en Saasveld een zogenaamde achtkantige bovenkruier. Dat wil zeggen dat alleen de kop van de molen met de wieken naar de wind kon worden gedraaid. Bij een stenderkast zoals de Wissinks möl kan de hele molen draaien. Het was een hele gok die de molenaar nam want er werd nog nauwelijks op windkracht gemalen, gemotoriseerde molens zoals de Zuidmolen hadden de malerij overgenomen. De molen van Asveld had twee mogelijkheden, het malen van koren en het zagen van hout. Hij had de molen op een strategische plek gebouwd dichtbij de Usselerhalte, het kleine stationnetje tussen Enschede en Boekelo, zodat hij voor het vervoer van hout van het spoor gebruik kon maken…..
De molen kreeg de voor 1918 toepasselijke naam “de Vrede”. In dat jaar was de Eerste Wereldoorlog beëindigd en hoopte men na al de verschrikkingen op eeuwige vrede.
Het lot wil dat de molen dienst heeft gedaan zolang de wereldvrede duurde. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was de molen, ook al had men de windkracht door motoren vervangen, niet meer rendabel en werd in 1941 gesloopt.
Ik heb nog even in de buurt gekeken of nog sporen in het landschap te zien waren maar helaas niets kunnen vinden…
Wel heb ik in de krochten van het internet twee oude, helaas minder scherpe foto’s opgedoken van “de Vrede”, waarvan een hele mooie zelfs waar de Usseler boeren en boerinnen in hun witte St. Joapikstuug druk bezig zijn met de roggeoogst……. Het gunt ons een blik in vervlogen tijden…..


                   
                                                                        molen "de Vrede" aan de Windmolenweg.... 
 

 

 




RAADPLAATJE  (er kwamen 324 goede oplossingen binnen)

In het septembernieuws stond ons raadplaatje met een stukje foto van het boerderijtje aan de Wicher Nijkampstraat 48 dat we allemaal wel kennen. In onze jeugd woonde daar Bertje Pasman die een paar jonger dan ons was en naar de Gunningschool ging.
De ouders van Bert woonden er sinds eind jaren vijftig en lieten het bij aankoop verbouwen tot één woonhuis. Daarvoor waren het twee woningen nr. 46 en 48 die onderdak gaven aan twee families Steenberg. De boerderij werd rond 1890 door Gerrit Steenberg gebouwd die eerst aan de overkant op de hoek tussen de Gerststraat en de Vlasstraat een klein boerderijtje bezat.
Na het vertrek van Gerrit Steenberg naar de overkant betrok de familie Landewé dit pandje en bleef er boeren tot de bij de bouw van de nieuwe wijk het boerderijtje moest worden afgebroken..
Het waren kleine boertjes want meer dan twee koeien hebben zowel Steenberg als Landewé nooit gehad.
De huidige woonboerderij is na het overlijden van Pasman in 1999 verkocht aan de fam. Duursma..

                       


 

 




NAJAARSDIP  

Ondanks de heerlijke lange nazomer dit jaar, is de herfst in ‘t land en ik verheug me op de prachtige kleuren en lekkere frisse herfstwandelingen door het mooie buitengebied van Enschede.
Bramen plukken, paddenstoelen zoeken en eikels en kastanjes rapen met de kleinkinderen om er leuke dingen mee te knutselen.
Maar als de dagen korten,de najaarsstormen komen met hun slagregens en de bladeren vallen, zakt de moed menigeen in de schoenen. Melancholie en neerslachtigheid maken zich van hen meester, men heeft geen zin en fut meer om iets te ondernemen, trekt zich terug in onzekerheid en zit snel op de kast……Problemen worden tien keer groter dan ze zijn en bange vragen hopen zich op.
Het gezegde, “de mensheid lijdt het meest aan het lijden dat men vreest” is hier op z’n plaats
Kortom een najaarsdip heeft toegeslagen.
Maar troost je, het gaat vanzelf weer over..
 




NAJAARSDIP


Wanneer het blad valt van de bomen
krijgt de stress mij in zijn grip.
Moet dit mij weer overkomen?
Voel me moedeloos en sip.


Kan ik aan de griep ontkomen?
Raakt mijn auto in een slip?
Krijg ik volgens economen,
straks weer minder in de knip?


Blijft ons kraanwater wel stromen?
Gaan we door Brexit in het schip?
Moet ik m’n pak nog laten stomen
of is dat heden niet meer hip?


Zou Sinterklaas dit jaar wel komen
of loopt de stoomboot op een klip?
Ook uit Bethlehem nog niets vernomen,
is er voor ’t kindeke wel een krib?


De levenslust is mij ontnomen,
bijt de tanden door mijn lip
in nachten vol met bange dromen,
behorend bij een najaarsdip.
 




 

 




DROPWATER


Met de herfst in aantocht loop je voor je het weet weer eens een flinke verkoudheid op en lig je 's nachts wakker van het hoesten en proesten. In het ergste geval krijg je er ook nog een fikse keelpijn bij.  
Hoewel we nu massaal bij de huisarts de griepprik halen, hadden we vroeger als kind zo onze eigen leuke maar vooral smakelijke middeltjes om de griepverschijnselen aan te pakken. Maar ook als je je kiplekker voelde was het een leuke bezigheid om je eigen dropwater te maken en die te nuttigen.
We kennen het vast nog uit de sobere jaren vijftig....
Je sneed gewoon wat kleine stukjes van een staafje
laurierdrop en deed dit in een flesje.
Je vulde dit met water en dan moest je flink schudden. Daarna de fles in het donker wegzetten, bij voorkeur in de kelder en als het ongeveer een paar dagen had gestaan, moest je opnieuw flink schudden.
Natuurlijk werd er op straat vergeleken wie van onze vriendjes de "donkerste" vloeistof in z'n flesje had. Dat kwam dan waarschijnlijk doordat hij (of zij) de meeste drop in het flesje had gepropt, òf verkreeg dit resultaat door het vele schudden. Dat was namelijk erg belangrijk, het schuim dat dan ontstond moest je omhoog zuigen en juist dat schuim zuigen was de snoeperij...
Laurierdrop is een harde dropsoort en werd vaak voor medische doeleinden gebruikt zoals bij verkoudheid, hoesten, keelpijn of griep. Ook is laurier vochtafdrijvend..

En nu maar hopen dat we met dit oude probate middeltje de herfst en winter weer goed kunnen doorstaan....


 

 




VROUWENELFTAL

Het vrouwenvoetbal is “hot”, steeds meer meisjes en vrouwen worden lid van een voetbalclub
. Dat is voor een groot deel te danken aan onze “Oranje Leeuwinnen” die op wereldniveau presteren.
Hoe anders was dat vroeger. Ik herinner me van eind zestiger jaren toen ik bij een expeditiebedrijf in Glanerbrug werkte waar we ook een bedrijfsvoetbalteam hadden, dat er uit de flauwekul werd geopperd ook de vrouwelijke collega’s een keer te laten voetballen.

Er werd schamper om gelachen maar de meiden zetten door en wisten de huishoudelijke hulpen van het Groene Kruis zover te krijgen dat ze ook een elftal bij elkaar scharrelden. Als we met het bedrijf voetbalden huurden we via een van onze collega’s,
die terreinknecht bij Eilermark was, voor 25 gulden per avond een veld.
Dat zou ook met de dameswedstrijd zo zijn gegaan, ware het niet dat een bestuurslid van Eilermark op het idee kwam dat de clubkas wel eens vetter gespekt kon worden dan met die 25 gulden,.
Via winkeliers en de toen talrijke kroegen aan de grens liet hij reclame voor de wedstrijd maken en werd een entree geheven van 25 cent per persoon….. Hij had het goed gezien. Het was in die tijd blijkbaar zo’n bezienswaardigheid voor het dorp dat er meer dan 300 toeschouwers op kwamen dagen die het gebeuren niet wilden missen… Het bleef bij 0-0 maar het vermaak was groot en de derde helft ging nog tot in de late uurtjes door….
De prachtige foto die we hieronder zien pikten we op uit het internet. Het is een dameselftal van de Enschedese voetbalclub Zuid-Esmarke…Ter gelegenheid waarvan en tegen wie de dames het veld in gingen zal wel een kampioenschap of een jubileum zijn geweest.
We weten het niet want wij zaten toen deze foto in 1941 werd gemaakt nog allemaal in de verrekijker…
Of de dames echt op het veld hebben gestreden, vragen we ons gezien het nog maagdelijk wit der lange broeken af maar de foto kan ook voor de wedstrijd zijn gemaakt…..
De reden dat we jullie deze fraaie prent tonen is dat de moeder van een van onze klasgenootjes, dat ook nog een oudere broer en een jongere zus had, er bij op staat…..
Wij moesten goed kijken, maar toen zagen we het meteen. De familietrekken zijn onmiskenbaar.
Zien jullie het ook?


 Als je denkt het te weten mag je je bevinding sturen naar  info@stefenfen.nl


 








 

 

TOP

HOMEPAGE