In het Rijksmuseum Twenthe bevindt zich dit prachtige oude houten beeld van Jezus op een ezeltje met wieltjes. Het werd in de middeleeuwen meegevoerd in de Palmpaasprocessies waarbij op palmzondag de intocht van Jezus in Jeruzalem werd gevierd.
Bijbelkenners onder ons weten dat Jezus toen ze naar Jeruzalem gingen aan twee van zijn volgers de opdracht gaf een ezelin te organiseren waarop hij bij het binnengaan van de stad plaats wilde nemen. Dus niet als een koning hoog te paard maar als een nederige dienaar. Hij werd door de inwoners der stad jubelend ontvangen waarbij men kleding en palmtakken op de weg legde.
Al sinds de vierde eeuw werd deze intocht door de christenen nagespeeld, het eerst in Jeruzalem zelf, daarna verspreidde het gebruik zich over Europa. In eerste instantie reed in de processie een echte ezel met daarop een priester mee, maar dit werd later vervangen door een houten exemplaar dat werd meegedragen of zoals bij dit exemplaar, op wieltjes werd voortgetrokken.
De uit de 14e eeuw stammende palmezel in het Rijksmuseum komt niet uit Twente maar uit Duitsland. Ook in Nederland kende men deze processies in ieder geval in Amsterdam en Utrecht maar ook in Oldenzaal. Ze werden echter met de komst van de reformatie verboden en afgeschaft. De protestanten vonden het maar niks en oneerbiedig tegenover Jezus. Vooral Erasmus sprak zich er laatdunkend over uit. In de processies in het zuiden werden net als in Jeruzalem palmtakken meegedragen waarmee uit vreugde werd gezwaaid vandaar de naam Palmzondag. In onze streken gebruikte men takken van de gagel, buxus of dennengroen dat we ook op de Palmpasens voor de kinderen terugvinden. Men vermoedt dan ook dat de Palmpasenoptochten van de kinderen een mengeling zijn van de processies en een oeroud Germaans vruchtbaarheidsfeest..
Rond 1955 werden de Palmpaasprocessies en de ezels in katholieke streken in ere hersteld en als we deskundige Adriaan Buter mogen geloven, en waarom zouden we dat niet, werd in de wijk Dolphia al in 1938 een palmezel meegedragen…. Voor zover ik weet, rijdt de palmezel nog maar in enkele optochten mee. Alleen in het Belgische Hoegaarden is het gebruik nog in haar volle glorie te zien.
Ook Enschede kende twee paasprocessies waarover ik in voorgaande jaren al eens heb geschreven.
Op Goede Vrijdag werd de eerste genaamd de “Kruisgang” gehouden die twee uur duurde, waarbij onderweg werd gebeden en die begon en eindigde in de Grote Kerk op de Markt. Op Paasmaandag was er de kortere en minder ingetogen “Emmausgang” die eindigde op de Paasweide bij het Schreurserve waar kramen stonden met etenswaren en spelletjes werden gedaan. Het was de voorloper van onze Paaskermis…
Beide routes zijn bekend en voor de liefhebbers en degenen die zo’n oude rondgang zelf nog eens willen maken, zal ik ze hier op verzoek nog wel een keer plaatsen……..