IN DE HUUS VAN SPITS

 

 

 



de huizen van Spits....
 

 





Ik ben weer eens op pad met mijn favoriete amateur fotograaf; Geert Bakema.
Geert kwam in 1897 net als veel andere noorderlingen op 29 jarige leeftijd met zijn gezin uit Groningen naar Enschede om te werken in de textielindustrie. Hij vond een woning aan de Haaksbergerweg. Geert had een grote passie; fotograferen, een dure liefhebberij en hij probeerde dan ook wat terug te verdienen door zijn foto’s als ansichtkaarten aan de man te brengen. Zijn geliefde plek om plaatjes te schieten was niet de binnenstad maar grofweg het gebied tussen de Deurningerweg, de Oldenzaalseweg en de Voortsweg. Er zijn een twaalftal van deze kaarten, herkenbaar aan de tekst met zijn naam in het rood, bekend die bij verzamelaars zeer in trek zijn.
Geert keerde in 1912 terug naar Groningen…
Vandaag fotografeert hij speciaal voor mij vanaf het Lasonderpad “de Huus van Spits.”
Een rij huizen midden in een nog open landschap waar we links nog vaag de contouren van de toren van de Jozefkerk herkennen. Ze zijn een typisch voorbeeld van hoe men voor 1896 toen de gemeente nog niets reguleerde, huizen bouwde. De heer Spits, een belegger, had van een boer een stuk heidegrond gekocht en daarop zette hij, zonder vergunning of andere voorschriften een lange rij huizen die hij meestal via een van de textielfabrikanten verhuurde aan de nieuwe arbeiders van buiten de stad. Voorzieningen waren er nauwelijks of zeer primitief en een pad ernaar toe sleet vanzelf wel uit vanaf het Lasonderpad.
Het weggetje dat niet verder liep dan de huizen werd in de volksmond “Weg langs de huus van Spits” genoemd, een naam die door de gemeente rond 1896 werd overgenomen in de ambtelijke vorm;
“Weg langs de woningen van Spits”. In 1899 kreeg het de officiële naam; Deurningerdwarsstraat om in 1921 omgezet te worden naar de Genestetstraat en doorgetrokken naar de toen nieuw aangelegde Nicolaas Beetsstraat. Vanaf het begin had het straatje geen goede reputatie. Geen wonder want allerlei mensen uit diverse streken met hun eigen achtergronden en culturen stopte men bij elkaar. Boeren uit Twente, vissers en schippers uit de kop van Overijssel en veenarbeiders uit Drenthe, Groningen en Friesland. Deels straatarm en ongeschoold dus konden meningsverschillen en confrontaties in combinatie met het forse drankgebruik niet uitblijven.
De foto van “de huus van Spits is voor mij zo speciaal omdat mijn grootouders er in 1902 kwamen wonen. Beide waren boerenkinderen uit het buitengebied waarvoor op de boerderij geen werk en plaats was dus kozen ze uit nood voor het “grote geld” in Enschede. Ze waren pas getrouwd en oma was in verwachting van mijn oudste tante… Het ruige leven met ruzies en veel drank in de Spits waren ze echter niet gewend en ze probeerden toen hun kindje was geboren zo snel mogelijk weg te komen. Dat lukte gelukkig al snel via een collega van opa, zelf een boerenzoon die aan de Janninksweg van zijn erfdeel een dubbel woonhuis had gebouwd. Hij woonde er zelf en wilde het gedeelte naast hem wel verhuren.
Ze hebben er tot 22 februari 1944 met plezier gewoond. Toen vaagden bommen het weg.


IN DE HUUS VAN SPITS
In het jaar 1902
kwamen ze naar Enschede.
Waar zoals men het toen zag,
in de textiel een toekomst lag
Van Heek had al een huis gevonden
dat ze zo betrekken konden.

Een woning in de Huus van Spits.
Daar gold de wet van Rooie Frits.
Een woeste vent die teveel dronk.
Dus altijd naar de foezel stonk.
Hij bepaalde wat er moest.
De rest hield zich uit angst vaak koest.
Totdat hij de verkeerde trof.
Het escaleerde ruw en grof.
Een visserszoon uit Vollenhove
wilde Frits de schedel kloven.

Dat geweld en gekrakeel
werden het mijn grootouders teveel.
Van hun pril
geluk ging veel verloren,
ook toen hun kindje werd geboren.
Ze vluchtten naar de Janninksweg.
’t Begon in Eanske dus met pech.




 

 



De Spits rond 1950   (foto Jan Brummer)
 

 




Krantenartikel huurdersstaking - 1932..
 

 



Het einde van de Spits nadert - 1967