Wafelijzers (iezerkes)
Ze zijn weer.........................
De Twentse Nieuwjaarslekkernij bij uitstek. Een
oeroude traditie die teruggaat tot de Germanen.
In deze tijd van het jaar werden koeken gebakken
tussen twee wafelijzers. Naar gelang de rijkdom
van de bezitters waren die ijzers voorzien van
de familiewapens of een religieuze spreuk.....
De platte koeken verbeeldden het oude jaar, de
rolletjes het nieuwe jaar. Door het knijpen van
het deeg tussen de ijzers kregen ze de naam "Knieperkes"..
Vóór de jaren '30 van de vorige eeuw gebruikte
men in de drukke aanloop naar de jaarwisseling
drie tot vier ijzers tegelijk in een gemiddelde
bakkerij. Het bakken van wafels was een
omslachtig en arbeidsintensief karwei. Beide
platen van het wafelijzer werden ingevet met een
spekzwoerd. Dan liet men het beslag erin lopen,
men kneep aan en vervolgens werd eerst werd de
onderkant van de koek in het kolenvuur
klaargemaakt. Daarna werd het ijzer gedraaid om
ook de andere kant te bakken.
Heilwensen
De vroegere wafelijzers waren vaak voorzien van
prachtig versierde bladen waarin soms ook een
heilwens was aangebracht. De wafels en
kniepertjes leverden na het bakken dan mooie
Nieuwjaarswensen op als:
‘Ik wens u een Zalig Nieuwjaar,
Hemel en aarde al te gaar’
Of deze:
‘Geen beter lot
Dan vrede met Got!’
Ook fraai is de volgende spreuk:
‘Nieuwejaarke zoete,
Ons varken heit vier poete;
Twee oren en enen steert,
Is dat nog geen wafel weerd?’
Het bakken van wafels met behulp van
wafelijzers was een arbeidsintensieve maar zeer
sfeervolle gebeurtenis. Op sommige boerderijen
trok men er een dag voor uit om aantallen van
maar liefst 1500 wafels te bakken. Een klusje
dat met behulp van een elektrisch wafelijzer of
wafelovens in enkele uren was gepiept. De
elektrische wafelijzers voor industrieel gebruik
waren overigens meestal gemaakt van poreus
gietijzer om het plakken van het deeg of beslag
te voorkomen.
De latere gaswafelovens, voor gebruik op
(jaar)markten, kermissen etc. werden verwarmd
door middel van aardgas, butaangas of
propaangas. Er waren verschillende formaten in
de handel met bladen voor 4,8, 12 of 16 wafels.
